Сабақ тақырыбы:  Әрекеттесуші заттардың біреуі артық алынғандағы химиялық реакция теңдеулері бойынша есептеулер

Мектеп  Ақши орта мектебі

Күні  23.12

Мұғалім есімі   А.А.Жексенбаева

Сынып  9

Қатысқандар саны 

қатыспағандар саны

Сабақ негізделген оқу мақсаты

  Әрекеттесуші заттардың біреуі артық алынғандағы химиялық реакциялар теңдеулері бойынша есептеулерді шығару әдістерін меңгереді

Оқу нәтижелері

• Барлық оқушылар:  теориялық біліміндегі олқылықтарды анықталады; теориялық білімді практикада тиімді қолдану жолдарын үйренеді

Оқушылардың басым бөлігі

 сандық есептер шығаруда тиімді жолдарын қолдануға дағдыланады

Кейбір оқушылар

 есепті шығару әдістерімен қоса алгоритм құра алады және басқа тақырыптармен байланыстыра алады.

Тілдік мақсат

Оқушылар:  .... (істей) алады.   Есепті шығару үшін реакцияға түсетін заттардың қайсысы толық әрекеттесетінін және қайсысы артық берілгенін анықтай алады,   осыдан ары қарай есептеулер толық жұмсалған зат бойынша жүргізеді.

Негізгі сөздер мен тіркестер:   реакция теңдеуі, m, ν. V , пропорция

Сыныптағы диалог (жазылым) үшін пайдалы тілдік бірліктер   сабақ мазмұны бойынша алгоритм құрайды , есепті шығарады, талқылайды

Талқылауға арналған тармақтар: 

 есептің мазмұны , берілгені, берілген және теориялық мәндер,  артық алынған затты анықтайды, толық реакцияға түскен зат бойынша    есептейді

Сіз неліктен  ......   екенін айта аласыз ба?   Сандық есепті шығару үшін химиялық реакция теңдеуін қатесіз жазу керектігі ескеріледі

Жазылым бойынша ұсыныстар:  Алгоритм бойынша  есепті жазып шығара алады

Алдыңғы оқу

 Бейметалдар  S, P, N ...  әр элементке генетикалық байланыс құрады

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған  жаттығулар

Ресурстар

Басталуы

 Ұйымдастыру:  1.  Жақсы ахуал қалыптастырылады.

 Күлкімізбен, жақсылықпен бөлісуді үйренейік!

Біздің күлкіміз көңілді, (қолдарын еріндерінің шетіне жақындатады)

Жеткізсін жылу мен шаттықты. (қолдарын жүректерінің

тұсына қояды)

Бөліскен жақсы ғой өмірде, (қолдарын алға созады,саусақтары күн сияқты)

Қуаныш, мейірім, бақытты. (қолдарын екі жаққа созады).

2. Топқа біріктіріледі  (алдынғы сабақта біріктірілді)

 3. Сабақтың тақырыбын табады

4. сабақ мақсатын бірлесіп анықтайды.

ПЖ

слайд

есеп үлгісі

алгоритм

Ортасы

    1- тапсырма

Бейметалдар 

1-топ     S

2-топ    P

3-топ    N 

әр элементке генетикалық байланыс құрыңдар

2-тапсырма GLX құралы және интдикатор ласмус көмегімен   күрделі заттардың ортасын анықтайды. 

3-тапсырма  есепті қарастырвп толық түсіндіреді

 Есеп. Массасы  20 г мыс сульфаты бар ерітіндісін массасы 8 г натрий гидроксидінің ерітіндісімен араластырғанда қанша мыс гидроксидінің тұнбасы түзіледі?

Шешуі: 
1. Екі затты қосқанда жүретін химиялық реакцияның теңдеуін және есептеуге қажетті заттардың мөлшерлерін жазамыз: 
1)    CuSO4 + 2NaOH = Na2SO4 + Cu(OH)2↓
2)        ν, моль                              1             2                                 1
           М, г/моль                         160         40                                98
           m, г                                   160         80                                98

          ν =  ; ν (CuSO4) =  = 0,125 моль                  ν (NaOH) =0.2 моль 

3) Eсептің шартында беріліп тұрған екі заттың мөлшерлерін салыстырамыз: 
ν (CuSO4) < ν (NaOH)
4) Реакция барысында зат мөлшері аз зат толық жұмсалады. Олай болса, реакция мыс сульфаты бойынша жүреді. Реакция өнімінің зат мөлшері де соған тең болады.
5) Зат мөлшері бойынша түзілген тұнба  мыс (II) гидроксидінің массасын табамыз: 
m(Cu(OH)2) = ν(Cu(OH)2) * М(Cu(OH)2) = 0,1 моль * 98 г/моль = 9,8 г.
Жауабы: 9,8 г.
  4-тапсырма  Есеп шығару алгоритмін құрады.  

Әрекеттесуші заттардың біреуі артық алынғандағы химиялық реакциялар теңдеулері бойынша есептеулер жүргізудің алгоритмін ойлап, ұсыныңыздар.

• А).Неліктен реакцияға қатысатын бірнеше заттың салмағы берілген кезде есептеу толық жұмсалған зат бойынша жүргізіледі?

Алгоритм    салыстырылады
1.    Есептің шартын қысқаша өрнектеу.
2.    Реакция теңдеулерін жазып теңестіру.
3.    Теңдеу бойынша берілген және есептеп табуға қажетті заттардың сандық сипаттамаларын (ν, Mr, M, m, V) тауып. Теңдіктің астына жазу.
4.    Есептің шартына сәйкес заттардың зат мөлшерлерін есептеу.
5.    Қай заттың артық берілгенін табу.
6.    Аз мөлшерде берілген зат бойынша реакция нәтижесінде түзілген заттың массасын (көлемін, зат мөлшерін) есептеу.
7.    Есептің жауабын жазу.

   5-тапсырма

1-топ . Құрамында 16 г мыс(ІІ) сульфаты бар ерітіндіге 12 г темір үгіндісі қосылды. Осы кезде неше грамм мыс бөлінгенін және қай зат артық қалғанын табыңдар.

2-топ .  Массасы 15г калий гидроксиді бар ерітінді мен массасы 30г алюминий хлориді бар ерітіндіні араластырғанда неше грамм алюминий гидроксиді түзіледі

3-топ. 104 гр барий хлоридімен 24,5 грамм күкірт қышқылы әрекеттескенде түзілген тұнбаның салмағы қанша, қай зат қанша артық қалды?

қосымша тапсырма. 21,2  грамм натрий карбонатына 4,9 грамм күкірт қышқылы бар ерітіндіні құйғанда түзілген газдың салмағын, көлемін және зат мөлшерін анықтаңыз. Реакцияға толық түспеген заттың артық салмағы қанша?

Д.И.  Менделеевтің периодтық жүйесі, Н.Н.Бекетовтың «кернеулік қатары», «ерігіштік кесте».
GLX құралы

тапсырмалар

Аяқталуы

  есеп шығару барысында химия туралы қандай білімдер қажет болғандығын талқылайды

«Артық-кемнің» есептерін дұрыс шығару үшін бізге осыған дейінгі қандай білімдеріміз қажет болды, нені еске түсіру керек екен, бүгінгі тақырыпты меңгердім деп ойлайсыңдар ма?

«Нені білдім? Нені білгім келеді?» кестесін толтыру

 Кір жаятын жіп

Стикерлер тобы

бағалау стикерлері

Қосымша ақпарат    2 -тапсырма  Сутектік көрсеткіш деп сутек иондары концентрациясының теріс таңбамен алынған ондық логарифмін айтады:      рН = - lg[H⁺]

Мысалы, ерітіндідегі сутегі иондарының концентрациясы   [H⁺]=10^-6 болса, сутектік көрсеткіш 6-ға тең болады:       рН = - lg10^-6 = 6

Сутектік көрсеткіштің мәніне сәйкес бұл ерітінді әлсіз қышқылдық қасиет көрсетеді. Сонымен бейтарап ортада рН=7, қышқылдық ортада рН < 7, сілтілік ортада  рН > 7 болады.

Оқушыларды  бағалау таратқан стикерлер бойынша баға беріледі топта жеке оқушы бағаланып отырады . Өзін-өзі және өзгені бағалайды

Үйге тапсырма       бақылау жұмысына дайындық есептер жинағынан есептер шығарады

Саралау - Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау - оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайыз?

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері

АКТ  құзыреттілігі

 итермелеу сұрақ қоя отырып жауапты тез ойлануына көмектесемін

 әр есепті шығарып болған кезде не істегені туралы  түрткі сұрақтарға жауап аламын

физика математика

қауіпсіздік ережесін еске түсіреді.

Рефлексия

Сабақтың оқу мақсаты шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма?

Мен бүкіл уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

   Қорытынды бағамдау

Қандай екі нәрсе табысты болды? (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды? (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)

1.

2.

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?

1.

2.